Rekonstrukcja wydarzeń w kontekście popełnionego przestępstwa, a zwłaszcza rekonstrukcja miejsca zbrodni, to ważny element w dochodzeniu do prawdy. Według jednej z naukowych definicji to „proces identyfikacji podstawowych okoliczności i sekwencji wydarzeń, które doprowadziły do incydentu bezpieczeństwa”. Rekonstrukcja wydarzeń to powiązanie metod naukowych, dowodów fizycznych, wnioskowania dedukcyjnego dla uzyskania wiedzy na temat popełnionego przestępstwa oraz odtworzenia wydarzeń w określonym miejscu i czasie.
Rekonstrukcja wydarzeń jest obecnie ważną usługą podejmowana przez prywatnych detektywów i firmy śledcze, bowiem nie zawsze musi dotyczyć morderstwa czy pospolitego przestępstwa. Coraz częściej taką rekonstrukcję zlecają korporacje, które nie chcą swoich „brudów” (nadużyć, kradzieży, naruszeń tajemnicy itp.) wywlekać na światło dzienne i angażować organy ścigania.
Cel prywatnego dochodzenia jest podobny do śledztwa policyjnego – dotyczy rekonstrukcji przeszłości, która może być wydarzeniem lub ciągiem wydarzeń. Zdarzenia są zazwyczaj negatywne i spowodowały określone szkody. W przypadku rekonstrukcji wydarzeń przez podmioty prywatne ważnym jej celem jest zapobieżenie podobnej sytuacji w przyszłości.
Prywatni śledczy nie zajmują się egzekwowaniem prawa, nie ustalają odpowiedzialności za winę. Ich zadaniem jest najbardziej obiektywna i kompletna rekonstrukcja zdarzeń. W przeciwieństwie do policji, detektywi czy prywatne firmy dochodzeniowe prowadzą ustalenia w tajemnicy, ich wnioski mają w dużej mierze charakter prywatny i pomagają chronić klienta przed kłopotami, niechcianą reklamą i rozgłosem. Zleceniodawcy chcą uniknąć oficjalnego śledztwa głównie dlatego, aby nie stracić zaufania swoich akcjonariuszy, klientów lub dostawców. Sprawy są rozwiązywane w sposób nieformalny.
Rekonstrukcje wydarzeń prowadzone przez podmioty prywatne mają zazwyczaj następujące cechy:
- na ogół odnoszą się do podejrzeń o popełnienie wykroczenia lub przestępstwa,
- gromadzenie informacji odbywa się przy wyraźnie określonym celu,
- rekonstrukcja jest prowadzona w ramach i w zakresie upoważnienia udzielonego przez klienta
- odtwarza fakty, analizuje zdarzenia, identyfikuje przyczyny incydentów,
- ocenia system (podmiot, firmę) pod kątem niedoskonałości strukturalnych,
- klient jest odpowiedzialny za wdrożenie rekomendacji.
Należy dodać, iż prywatni detektywi odtwarzają wydarzenia w sposób możliwie obiektywny i kompletny, nie są uprzedzeni i nie czują presji opinii publicznej.
Obecnie, w dobie wszechobecnej technologii, coraz większego znaczenia nabierają cyfrowe rekonstrukcje wydarzeń (digital forensic). Informatyka śledcza to głównie domena wyspecjalizowanych firm prywatnych. Aby nie być gołosłownym dwa przykładu z amerykańskiego podwórka, świadczące o tym, jak ważna jest cyfrowa rekonstrukcja wydarzeń, kiedy „karmi się” określonym materiałem i jak trudną czy wręcz niemożliwą staje się, kiedy mamy do czynienia z „pustką technologiczną”.
W 2011 r. uwagę amerykańskiej opinii publicznej przykuł proces Casey Anthony, oskarżonej o zamordowanie 2-letniej córki. Początkowo otrzymała zarzuty dotyczące braku opieki nad dzieckiem, składanie fałszywych oświadczeń oraz utrudniania śledztwa. W trakcie dochodzenia pozyskane z samochodu oskarżonej dowody fizyczne umożliwiły postawienie jej zarzutu morderstwa. Kilka miesięcy po akcie oskarżenia znaleziono szczątki córki w zalesionym terenie w pobliżu jej domu. Podczas procesu prokurator argumentował, że dowody cyfrowe wskazują, że matka w dniu zaginięcia córki szukała w przeglądarce internetowej informacji na temat różnych kwestii związanych z zabójstwami (metody, techniki itp.). Jednak informatycy śledczy początkowo używali oprogramowania, które okazało się niedokładne. Zeznali, że przeglądarka Anthony’ego 84 razy szukała słowa „chloroform”, który znaleziono w bagażniku jej samochodu. Wkrótce autor oprogramowania przyznał, że termin ten wyszukiwany był tylko raz. Te kwestie oraz podważenie innych dowodów sprawiło, że matkę oczyszczono z zarzutu morderstwa pierwszego stopnia. Kolejne dowody wyszły na jaw po latach za sprawą prywatnych śledczych i wykazały więcej błędów w dowodach cyfrowych. Pierwotnie informatycy śledczy sięgnęli tylko do historii przeglądarki Microsoft Internet Explorer. Później okazało się, że komputer matki był używany z jej chronionego hasłem konta, ale nie tylko przez nią. Przegapili natomiast, że oskarżona chętniej wykorzystywała przeglądarkę Mozilla Firefox. W rezultacie śledczy nie mieli informacji o ponad 98% zapisów historii przeglądarki, w tym o wyszukiwaniu hasła „niezawodne uduszenie”. Niezależnie od nowych rewelacji, ze względu na brak jednoznacznych dowodów winy, Casey Anhtony wyszła po trzech latach z więzienia i cieszy się wolnością.
Drugi przypadek dotyczy zamordowania w lutym 2014 roku Philipa Welsha w jego domu w Silver Spring w stanie Maryland. Przez wiele lat pracował jako dyspozytor taksówek, w miejscu pracy na co dzień korzystał z komputerów i technologii, ale w domu i w życiu prywatnym unikał jakichkolwiek urządzeń cyfrowych: nie posiadał telefonu komórkowego ani komputera, używał tylko telefonu stacjonarnego, maszyn do pisania i odręcznie pisał listy. Nawet jego telewizor był starym modelem z lampą katodową. Był całkowicie szczęśliwy bez nowoczesnych urządzeń technologicznych. Żył samotnie i nie miał (przynajmniej nie ustalono) wrogów. Śledczy nie mieli punktu zaczepienia, aby zrekonstruować działania Welsha przed śmiercią. W chwili obecnej morderstwo Philipa Welsha pozostaje nierozwiązane, a śledczy uważają, że jest to w dużej mierze spowodowane brakiem dowodów cyfrowych.
Bardzo popularnym obszarem rekonstrukcji wydarzeń, do których są angażowani prywatni detektywi, stały się wypadki drogowe. Rekonstrukcja takich wypadków jest niszową specjalnością grupy wysoko wykwalifikowanych detektywów. Jest to ważny aspekt postępowania w przypadku ewentualnych sporów sądowych, w sytuacjach, gdy niezadowolona z werdyktu strona chce się odwoływać i szuka niezależnych ekspertów do ponownej rekonstrukcji zdarzenia. Profesjonalni detektywi mają zazwyczaj bliskie kontakty z najlepszymi specjalistami od zdarzeń drogowych oraz prywatnymi laboratoriami.
Rekonstrukcja wypadku drogowego obejmuje szereg różnych elementów. Prywatni śledczy odwiedzają miejsca zdarzenia, opracowują szczegółowe szkice obszaru. Gromadzą również dowody fotograficzne i przedstawiają je w raporcie z wszelkimi pisemnymi obserwacjami dotyczącymi lokalizacji. Przesłuchują wszystkie osoby uczestniczące w wypadku, a także świadków. Przesłuchania są nagrywane i transkrybowane w taki sposób, aby mogły być dopuszczone w sądzie. Ponadto przeprowadzają dokładne badanie uczestniczących pojazdów, w tym hamulców, układu kierowniczego i opon, aby sprawdzić, czy może to pomóc w wyjaśnieniu przyczyny wypadku.
Reasumując, rekonstrukcja wydarzeń z wykroczeniami bądź lżejszymi przestępstwami, ale również skandalami w tle, ulega systematycznej prywatyzacji. Prywatni śledczy posiadają obecnie wyższe kwalifikacje do prowadzenia tego typu spraw niż organy ścigania, zazwyczaj dysponują lepszym przygotowaniem technologicznym i zabezpieczeniem logistycznym, a nade wszystko zapewniają niezależność, obiektywność i poufność ustaleń.
ZADZWOŃ DO EKSPERTA
Józef Polikowski tel.: +48 733 622 222
e-mail: jozef.polikowski@detektyw24.net